Przygotowanie do druku - Słowniczek poligraficzny
| Pierwsze kroki | Przygotowanie do druku | Najczęściej zadawane pytania | Pliki do pobrania |
Przygotowanie plików do druku
· Ogólne zasady przyjmowania plików
· Sprawdzanie pracy oraz proofy
· Przygotowanie pliku PDF do druku
Słowniczek najbardziej popularnych terminów poligraficznych
1+0 / 4+4 itp. (zadruk) - obszar, na który zostanie naniesiona farba. W poligrafii określany jest stosunkiem ilości kolorów na jednej stronie do ilości kolorów na drugiej stronie arkusza. 1+0 oznacza jednostronny zadruk farbą w jednym kolorze. 1+1 oznacza obustronny zadruk farbą w jednym kolorze. Wydruki kolorowe (pełny kolor / pełna barwa) powstają przy pomocy czterech podstawowych barw procesowych CMYK. Występują różne konfiguracje oznaczenia wykonywanego zadruku, np. 4+2, 5+1, 4+5 itd. (szczególnie przy kolorach spotowych). Poniżej najczęściej wykorzystywane w poligrafii oznaczenia zadruku:
· 4+0 - pełnokolorowy zadruk jednostronny
· 4+4 - pełnokolorowy zadruk obustronny
· 1+0 - jednokolorowy zadruk jednostronny
· 1+1 - jednokolorowy zadruk obustronny
· 4+1 - awers pełnokolorwy, rewers jednokolorowy
Apla - płaszczyzna zadrukowana jednolitą barwą o pełnym nasyceniu. Apla pozwala m.in. na zastosowanie druku w kontrze (np. biały tekst na ciemnym tle). Nie jest zalecane stosowanie apli przy druku na maszynach cyfrowych z uwagi na ich ograniczenia.
Artefakt - wady w obrazie rastrowym spowodowane zastosowaniem algorytmów stratnej kompresji, np. w wyniku eksportu pliku do formatu .jpg.
 obrazek o niskiej kompresji |
 obrazek o wysokiej kompresji |
Bigowanie (przegniatanie) - proces introligatorski polegający na odciskaniu (wgniataniu) rowków w materiale, np. papierze lub kartonie w celu ułatwienia jego złamywania (składane opakowania kartonowe, okładki książek w oprawie klejonej itp.) lub w celu dekoracyjnym.
CMYK - zestaw czterech podstawowych kolorów farb drukarskich stosowanych powszechnie w druku kolorowym w poligrafii i metodach pokrewnych (atramenty, tonery i inne materiały barwiące w drukarkach komputerowych, kserokopiarkach itp.). Inne nazwy to barwy procesowe lub kolory triadowe. CMYK to jednocześnie jedna z przestrzeni barw w pracy z grafiką komputerową. 4 kolory to odpowiednio:
· Cyan - odcień niebieskiego, ale trochę bledszy i bardziej spłowiały, można go określić jako szarobłękitny lub sinoniebieski. Najbardziej podobne kolory to błękit, szafir i turkus.
· Magenta - w syntezie addytywnej kolor uzyskany w wyniku połączenia czerwieni i niebieskiego. Najbardziej podobne kolory to purpura, karmazyn i amarant.
· Yellow - kolor bardzo podobny do żółtego, jednak trochę bledszy od typowej nasyconej żółcieni. W syntezie addytywnej kolor uzyskany w wyniku połączenia czerwieni i zielonego.
· blacK - kolor czarny, jednak o niezbyt głębokiej czerni z uwagi na półprzezroczystość farb.
Cromalin - nazwa handlowa systemu prób koloru należąca do firmy DuPont. Istnieją dwie odmiany tego systemu – odbitki analogowe, naświetlane przy użyciu klisz, oraz wydruki cyfrowe. Firma DuPont była prekursorem prób koloru dla poligrafii, stąd do dziś zachowało się potoczne nazywanie prób innych producentów również "kromalinami".
CtP / CtF (ang. Computer-to-Plate / Computer-to-Film) - jedna z dwóch podstawowych metod tworzenia formy drukowej. Drugą jest CtF czyli metoda stykowa, analogowa. W obu przypadkach efektem końcowym jest forma drukowa. Różnica polega na technologii wykonania, a co za tym idzie - na czasie pracy i jakości efektu końcowego, tzn. wyższa jakość występuje w technologii CtP. W przypadku CtP odpada dotychczasowy etap pośredni polegający na naświetlaniu najpierw błon (filmów poligraficznych), a dopiero potem wykorzystaniu tych błon (po ich uprzednim montażu) do naświetlania form drukowych. CtP polega na bezpośrednim naświetlaniu form drukowych (płyt offsetowych lub fleksograficznych) z plików postscriptowych. Zaletą tej technologii jest maksymalna dokładność wszystkich parametrów – zarówno związanych z jakością plamki rastra (np. brak "podświetlenia" plamki, które towarzyszy naświetlaniu z formy kopiowej w CtF, możliwość reprodukcji mniejszych plamek niż w CtF), jak i montażu całości. Niewątpliwą zaletą jest również skrócenie całego cyklu przygotowania formy drukowej, jak i jej narządu (montażu na maszynę i regulacji maszyny).
CtPress (ang. Computer to Press) - ogólna nazwa takich technologii przygotowywania form drukowych w typowym druku offsetowym, w których naniesienie obrazu drukowego na formę następuje bezpośrednio na maszynie drukarskiej w miejscu, z którego rozpoczyna się druk i odbywa się to tylko jeden raz przed rozpoczęciem druku.
DPI (ang. dots per inch) - liczba plamek przypadająca na cal. Jednostka stosowana do określenia rozdzielczości drukarek, ploterów, naświetlarek itp. Pojęcie to jest bardzo rozpowszechnione i często stosowane także jako potoczny zamiennik określeń pokrewnych: ppi (pixels per inch – pikseli na cal) czyli jednostek rozdzielczości obrazów bitmapowych oraz spi (samples per inch – próbek na cal) czyli jednostek rozdzielczości skanerów.
Jednostka dpi opisuje stopień oddawania szczegółów kształtu obrazu w sterowanych komputerowo urządzeniach drukujących, naświetlających, a także wycinających, grawerujących itp. Określa gęstość możliwych do uchwycenia szczegółów obrazu, który jest rozumiany jako układ plamek, których środki pozostają w stałych odległościach względem siebie a ułożone są w rzędach i kolumnach. Rozdzielczość pozioma (w rzędach) jest rzeczywistą rozdzielczością urządzenia i jeśli nie podano inaczej, oznacza także rozdzielczość pionową.
Druk cyfrowy - najbardziej charakterystyczną cechą druku cyfrowego jest fakt, iż materiały przeznaczone do druku dostarczane są do urządzenia w postaci danych komputerowych, co pozwala na druk bezpośredni (brak formy drukarskiej - obraz tworzony jest bezpośrednio w maszynie cyfrowej, w miejscu, w którym rozpoczyna się druk). Najczęściej spotykaną metodą druku cyfrowego jest elektrofotografia, w której to komputer steruje wiązką laserową naświetlającą naładowany elektrostatycznie cylinder. Utworzony laserem elektrostatyczny obraz na cylindrze wywoływany jest proszkiem, który następnie przenoszony jest na podłoże i pod wpływem wysokiej temperatury w nie wtapiany.
Druk offsetowy - ta forma druku charakteryzuje się tym, że koszty pojedynczego arkusza druku są bardzo małe. Z drugiej strony jednak, duże są koszty uruchomienia produkcji. Trzeba zrobić blachy do każdego koloru oddzielnie, narządzić maszynę, zadać farbę. Dlatego opłacalność druku offsetowego zaczyna się w momencie, kiedy można je zmniejszyć poprzez rozłożenie na ilość wydruków. Druk offsetowy jest przemysłową odmianą druku płaskiego, w której obraz przenoszony jest z płaskiej formy drukarskiej na podłoże za pośrednictwem cylindra obciągniętego gumą. Są dwa rodzaje druku offsetowego: arkuszowy i rolowy (zwojowy), stosowany jest do druku wysokonakładowego (gazety, magazyny, książki telefoniczne). Arkuszowy druk offsetowy polega na przenoszeniu na arkusz (papieru, kartonu itp.) farby offsetowej o dużym współczynniku lepkości, a następnie utrwalaniu jej poprzez wsiąkanie i polimeryzację, a w przypadku farb UV przez polimeryzację zainicjowaną promieniami ultrafioletowymi. Zwojowy druk offsetowy polega na przenoszeniu farby na wstęgę w dwa sposoby - na gorąco (farba utrwalana jest poprzez wsiąkanie w papier i odparowanie w wysokich temperaturach) oraz na zimno (farba utrwalana jest tylko przez wsiąkanie w papier).
DTP (ang. Desktop Publishing) – termin oznaczający pierwotnie ogół czynności związanych z przygotowaniem na komputerze materiałów, które będą później powielone metodami poligraficznymi. Krócej mówiąc, termin ten oznaczał komputerowe przygotowanie do druku. W tym znaczeniu termin ten dotyczy nie tylko fazy projektowej, czyli tworzenia w programach komputerowych obrazu (oraz kształtu) stron publikacji, ale także zarządzania pracą grupową, a nawet odnosi się do komputerowego sterowania urządzeniami wykorzystywanymi w tym procesie, a więc np. naświetlarkami czy maszynami drukarskimi.
Falcowanie (złamywanie) - składanie arkusza papieru w dowolnych proporcjach i na różne sposoby (w różnych kierunkach), w celu osiągnięcia docelowego formatu i liczby stron składki. Każde miejsce zaginania arkusza to falc (złam) i po złożeniu tworzy nową krawędź.
Foliowanie / Laminowanie - Polega na pokryciu powierzchni druku folią z tworzyw sztucznych. Dzięki foliowaniu zadrukowana powierzchnia uzyskuje dodatkowe walory estetyczne, zostaje też usztywniona i zabezpieczona przed działaniem mechanicznym, chemicznym, promieniowaniem UV, czy wilgocią. Foliowanie odbywa się w laminatorach z użyciem kleju na zimno (foliowanie na zimno) lub na gorąco (foliowanie na gorąco). Folie na zimno zwane też laminatami samoprzylepnymi powleczone są klejem, który aktywowany jest przez docisk. Czasem lekko podgrzany wałek laminatora (30-40 °C) ułatwia foliowanie na zimno. Klej w laminatach na gorąco aktywowany jest przez wałki laminatora podgrzane do temperatury 80-120 °C. Foliować można powierzchnie jednostronnie lub dwustronnie.
Format arkusza - standardowe rozmiary arkusza papieru stosowane powszechnie w druku. Norma ISO 216 definiuje trzy serie formatów: A, B i C. Format C określa głównie rozmiary kopert.
W formacie A stosunek krótszego boku do dłuższego jest zawsze jak 1 do √2 (tj. jak bok kwadratu do jego przekątnej), aczkolwiek z zaokrągleniem do pełnych milimetrów. Taki stosunek długości boków powoduje, że po złożeniu arkusza na pół krótszymi bokami do siebie uzyskuje się dwa arkusze, o takiej samej proporcji boków, jak arkusz wyjściowy. Rozmiary formatu A0 są tak dobrane, aby jego powierzchnia wynosiła 1 m². Kolejne formaty z tej serii są tworzone przez dzielenie arkuszy w połowie ich dłuższego boku. Stąd format A1 jest połową A0, A2 połową A1 itd., jednak zawsze z zaokrągleniem do pełnych milimetrów.
Wymiary formatów B są średnią geometryczną z dwóch pośrednich wymiarów A (zatem i ich proporcje są jak 1 do √2), z zaokrągleniem do pełnych mm, np. wymiary boków B1 są średnią geometryczną z boków A1 i A0. Wreszcie, wymiary formatów C są średnią geometryczną z odpowiednich wymiarów A i B, np. format C2 jest średnią geometryczną z A2 i B2.
Seria formatów C jest głównie pomyślana do kopert. Ich numeracja informuje, jakiego rodzaju papier formatu A można bez składania umieścić w danej kopercie, np. do koperty C4 mieści się bez składania papier A4. Jeśli papier A4 zostanie raz złożony na pół, będzie miał wymiary A5 – a zatem zmieści się w kopercie C5. Dwukrotne złożony na pół papier A4 mieści się idealnie w kopercie C6. Także i w tym formacie proporcje boków spełniają stosunek 1 do √2.
Format brutto - rozmiar wydruku uwzględniający całą powierzchnię arkusza, wraz ze spadami oraz częścią informacyjną.
W praktyce DTP, terminu format brutto, oznaczającego całość danych razem z częścią spadową i informacyjną, używa się rzadziej, zastępując go raczej określeniem minimalnej wielkości spadów.
Format netto - są to wymiary, jakie będzie miał gotowy produkt po zakończeniu procesu produkcji (druku i obróbce introligatorskiej).
Ghostscript - interpreter języków PostScript (PS) oraz Portable Document Format (PDF), który umożliwia ich konwersję na wiele formatów, m.in.: .bmp, .eps, .jpeg, .tiff, .png, PCL-XL (PCL 6) itp. Dzięki temu na przykład możliwy jest podgląd dokumentów zapisanych w formatach PostScript lub PDF na ekranie komputera lub ich wydruk na drukarkach bez interpreterów tych języków.
Gradient (przejście tonalne) - rozwiązanie stosowane w grafice komputerowej polegające na wypełnieniu określonego obszaru płynnym przejściem tonalnym pomiędzy co najmniej dwoma kolorami. Kształt tego wypełnienia może być rozmaity - począwszy od prostego równomiernego przejścia pomiędzy przeciwnymi bokami prostokąta, a skończywszy na przejściu wzdłuż linii krzywej, rozchodzeniu się promienistym itp. Rozwiązanie to stosowane jest zarówno w grafice rastrowej, jak i wektorowej, a dostępne nie tylko w programach graficznych, ale także w programach do składu i łamania publikacji, prostych programach do obróbki i katalogowania zdjęć, a nawet w procesorach tekstu. Poniżej kilka przykładów przejść tonalnych dostępnych w programie CorelDRAW:
 liniowe |
 promieniowe |
 stożkowe |
 kwadratowe |
 siatkowe (dowolne) |
Grafika rastrowa - reprezentacja obrazu za pomocą pionowo-poziomej siatki odpowiednio kolorowanych pikseli na monitorze komputera, drukarce lub innym urządzeniu wyjściowym. Zdjęcie z aparatu cyfrowego jest grafiką typu rastrowego. Wielkość obrazka rastrowego nie może zostać zwiększona bez zmniejszenia jego ostrości. Grafika rastrowa jest bardzo użyteczna do zapisywania zdjęć i realistycznych obrazów.
Grafika wektorowa - rodzaj grafiki komputerowej, w której obraz opisany jest za pomocą figur geometrycznych umiejscowionych w matematycznie zdefiniowanym układzie współrzędnych. Grafika wektorowa jest grafiką w pełni skalowalną, co oznacza, iż obrazy wektorowe można nieograniczenie powiększać oraz zmieniać ich proporcje bez uszczerbku na jakości.
Gramatura papieru - jest to masa 1 m² wyrobu papierniczego wyrażona w gramach, oznaczana jednostką g/m². Pośrednio gramatura przekłada się na grubość papieru (np. papier o gramaturze 100 g/m² najczęściej jest grubości 0,1 mm, z dokładnością ok. +/-20%). Dokładna grubość papieru zależy jednak od jego wolumenu. Przelicznik ten nie ma zastosowania w przypadku tzw. papierów objętościowych. Wrażenie większej gramatury (wrażenie grubszego, sztywniejszego papieru) osiągnąć można poprzez lakierowanie lub laminowanie.
Grzbiet - miejsce złączenia (za pomocą zszycia bądź sklejenia) sfalcowanych arkuszy książki, a także odpowiadająca mu częśc oprawy introligatorskiej, często wzmocniona płótnem lub skórą; na g. umieszcza się zwykle nazwisko autora oraz tytuł ksiązki, niekiedy znak wydawnictwa.
Impozycja - składkowanie, montaż elektroniczny, zaprojektowanie w programie DTP obrazu całego arkusza druku. Może to być zarówno praca wieloużytkowa, jak i układ stron składki.
Introligatorstwo - ręczny lub maszynowy proces wykończeniowy arkuszy druków przeprowadzony w celu nadania im ostatecznego kształtu, np. książki, czasopisma, broszury.
Kolory dodatkowe / specjalne / spotowe - kolory farb drukowych będące uzupełnieniem kolorów farb procesowych (np. CMYK lub Hexachrome). Mogą być wykonane na podstawie wzorników barwnych takich firm jak Pantone czy HKS, lub wg. barwy indywidualnie wskazanej przez zamawiającego. Wszystkie farby poza farbami procesowymi określa się mianem farb spotowych.
Layout - szablon, wzorzec, stały układ kompozycyjny strony publikacji.
Lakierowanie druku - pokrywanie lakierem druku, to jeden ze sposobów uszlachetniania druku, czyli podnoszenia jakości lub atrakcyjności podłoża drukowego zazwyczaj pokrytego farbą drukową. Inne cele lakierowania zadrukowanego podłoża to zabezpieczenie zadrukowanej powierzchni przed ścieraniem się farby, zmiana wyglądu naniesionej farby drukowej (np. dodatkowy połysk lub zmatowienie druku).
Liniatura rastra - w rastrze amplitudowym liniatura jest parametrem mówiącym ile rzędów kropek (lub linii) ułożonych równolegle względem siebie przypada na jednostkę długości. Liniaturę wyraża się w liniach na cal - lpi (lines per inch), lub rzadziej w liniach na centymetr. Im wyższa liniatura, tym drobniejsze kropki rastra (i więcej ich), a więc tym więcej szczegółów może zawierać drukowany obraz. Jednak zbyt wysoka liniatura w stosunku do możliwości urządzenia drukującego może spowodować, że najmniejsze kropki (lub fragmenty linii) mogą się nie zreprodukować, a więc najjaśniejsze miejsca pozostaną niezadrukowane, i podobnie - największe kropki (lub fragmenty linii) mogą ulec "zalaniu" do jednolitej płaszczyzny, niwelując szczegóły w najciemniejszych partiach obrazu.
Dla rastra częstotliwościowego, którego punkty są rozmieszczone w pseudoprzypadkowych odległościach względem siebie, nie można zdefiniować liniatury jaka cechuje rastry amplitudowe o regularnym rozmieszczeniu punktów rastrowych. Zamiast tego wprowadzono pojęcie ekwiwalentnej liniatury rastra. Jest to liniatura takiego rastra amplitudowego, którego pięcioprocentowy punkt rastrowy ma taką samą średnicę jak punkt danego rastra częstotliwościowego. Przykładowo ekwiwalentna liniatura rastra częstotliwościowego o średnicy punktu 42 µm wynosi 60 l/cm. Przeliczeń takich można łatwo dokonywać, gdyż średnica 5% punktu wynosi 25% odległości pomiędzy punktami rastrowymi.
Matryca - ogólne określenie formy do wykonywania kopii. W druku (zarówno w grafice warsztatowej jak i poligrafii) matryca jest formą służącą m.in. do powielania odbitek, a nosi nazwę formy drukowej.
Nadrukowanie (ang. overprint) - atrybut nadawany elementom graficznym (a w zasadzie barwie danego elementu). Kolor opisany tym atrybutem będzie nadrukowany na każdym innym kolorze (bez stosownego wybrania). Niewłaściwe wykorzystanie atrybutu nadrukowania może doprowadzić do niepożądanych efektów ubocznych w produkcji poligraficznej. Nadrukowany powinien być tylko kolor czarny w polach 100% krycia (aplach) i tylko wtedy, kiedy znajduje się na jakimś tle (np. czarny kolor tekstu znajdującego się na białym tle nie musi być nadrukowywany, ale jeżeli pod tekstem znajduje się zdjęcia należy ustawić atrybut nadrukowania).
Nakład - całkowita liczba jednorazowo wydrukowanych egzemplarzy publikacji poligraficznej.
Naświetlarka - urządzenie wykorzystywane w poligrafii do nanoszenia metodą optyczną obrazu drukowego bezpośrednio na formę drukową lub na formę kopiową służącą później do wykonania formy drukowej.
PANTONE - amerykańska korporacja znana z produkcji systemów używanych w przemyśle poligraficznym. PANTONE opracowała i wydała swoją unikatową skalę kolorów, która stanowi wzorzec barw nazwany skalą PANTONE. Więcej na www.pantone.com
Papier kredowy - papier pokryty warstwą masy zawierającej kaolin, nadający arkuszowi bardzo dużą gładkość, stosowany do wydawnictw artystycznych oraz obwolut i etykiet we wszystkich technikach drukarskich.
Papier powlekany - papier uszlachetniony z jednej lub dwóch stron w wyniku jego powierzchni specjalną mieszanką w celu polepszenia drukowości; stosowany do drukowania wysokiej jakości opakowań, reprodukcji dzieł sztuki, akcydensów informacyjnych.
Paser - element graficzny umieszczany poza formatem netto publikacji poligraficznej, służący jako "celownik" w druku barwnym do dokładnego nanoszenia obrazu drukowego kolejnymi farbami drukowymi w to samo miejsce. W druku dwustronnym pasery pozwalają na spasowanie strony prawej i lewej.
PDF (ang. Portable Document Format) - format plików służący do prezentacji, przenoszenia i drukowania treści tekstowo-graficznych, stworzony i promowany przez firmę Adobe Systems. Język opisu pliku PDF jest okrojoną wersją języka programowania PostScript wzbogaconą o elementy hipertekstowe.
Piksel (ang. pixel) - najmniejszy jednolity (przedstawiający konkretny kolor, patrz subpiksel) element obrazu wyświetlanego na ekranie (monitora komputerowego, telewizora itp.), drukowanego (dotyczy technologii druku punktowego) lub uzyskiwanego za pomocą urządzeń przetwarzania obrazu (aparat cyfrowy, skaner).
Plik otwarty - to termin określający plik z programu zapisany w jego natywnym formacie (np. .psd dla programu Adobe Photoshop, .ai dla programu Adobe Illustrator, .cdr dla programu CorelDRAW). Jako plik otwarty można określać również sam plik z zapisanym projektem graficznym wraz z plikami wszystkich wykorzystanych czcionek, umieszczoną grafiką itd. Służy do wygenerowania poprawnego pliku postscript’owego.
Plik podglądowy - skompresowany, przygotowany najczęściej w rozdzielczości ekranowej, plik służący jedynie do sprawdzenia wizualnej poprawności pliku źródłowego (otwartego bądź zamkniętego). Nie wyznacza on ani kolorystyki docelowej pracy, ani jakości końcowego produktu. Jako taki NIE jest stosowany w procesie produkcyjnym jedynie przy weryfikacji poprawności pliku źródłowego.
Plik zamknięty - praca wydrukowana do pliku postscript’owego. W praktyce oznacza pracę zapisaną w pliku, w którym nie można lub nie powinno się wprowadzać już żadnych zmian. Ewentualne zmiany, korekty itp. powinny zostać wprowadzone w pliku otwartym.
PostScript - uniwersalny język opisu strony opracowany przez firmę Adobe Systems, będący obecnie standardem w zastosowaniach poligraficznych.
PPI (ang. pixels per inch) - liczba pikseli przypadająca na cal długości. Jednostka stosowana do określania rozdzielczości obrazów bitmapowych. Przy określaniu rozdzielczości obrazów często zamiast jednostki ppi mylnie używa się określenia dpi (dots per inch - plamek na cal), które odnosi się do rozdzielczości urządzeń drukujących lub naświetlających. Tymczasem są to dwie różne jednostki - obrazek o rozdzielczości 72 ppi można wydrukować na drukarce atramentowej w rozdzielczości 600 dpi - co w dużym uproszczeniu oznacza, że każdy piksel obrazu będzie na wydruku reprezentowany przez 8,3333 wydrukowanych "plamek" (w rzeczywistości oprogramowanie urządzenia drukującego dokona interpolacji pikseli).
W zależności od urządzenia wyjściowego (ekran monitora, drukarka, naświetlarka) przyjęto następujące wartości ppi, uznawane za wystarczające dla uzyskania płynnego, niepostrzępionego obrazu:72 ppi obrazy wyświetlane na monitorach i wyświetlaczach: 150-200 ppi wydruki średniej jakości na drukarkach domowych i biurowych; 300 ppi wydruki o jakości fotograficznej, obrazy przeznaczone do druku offsetowego.
Preflight - sprawdzenie (przeważnie automatyczne) poprawności przesłanego do druku pliku. Sprawdzanie może odbywać się za pomocą specjalnie do tego przeznaczonych programów, manualnie przez drukarza, lub poprzez połączenie wspomnianych dwuch. Najczęściej sprawdzane parametry to: format, przestrzeń barwana i profile ICC, czcionki, rozdzielczość map bitowych, oraz overprint (nadrukowania).
Prepress-press-postpress - faza produkcyjna wyrobów poligraficznych. Przed nią znajduje się przygotowanie materiałów przez autorów, natomiast po niej następuje dystrybucja gotowych wyrobów.
· Prepress - studio DTP oraz naświetlanie form kopiowych i form drukowych
· Press - druk
· Postpress - procesy wykończeniowe
Próba koloru (ang. proof) - kolorowa, specjalnie wykonana odbitka (lub specjalistyczny wydruk) będąca dla drukarza maksymalnie zbliżonym obrazem tego, co powinien osiągnąć na maszynie drukarskiej pod względem wierności barw. Służy drukarzowi jako wzorzec do odpowiedniego ustawienia (regulacji) maszyny drukarskiej. Drugie określenie próby kolor to "wyciągi barwne".
Przedruk - powtórny druk nie zmienionego tekstu dzieła lub jego fragmentu na podstawie wcześniejszego wydania; proces przenieśienia rysunku z jednej formy na drugą.
Raster (ang. screen) - symulacja obrazu wielotonalnego za pomocą obrazu jednotonalnego w postaci drobnego wzoru. Raster to jednotonalny obraz składający się z drobnych kropek (lub w szczególnym przypadku z linii), dający podczas oglądania z normalnej odległości wrażenie istnienia półtonów, gdy kropki te są już na tyle małe, że zlewają się z otaczającym je tłem. Jasność osiągniętych w ten sposób półtonów wynika ze stosunku powierzchni zajętej przez elementy rastra (plamki rastra) do powierzchni otaczającego te elementy niezadrukowanego jasnego (najczęściej białego) podłoża drukowego. Wartość tonalna rastra jest wyznaczana procentowo jako stosunek powierzchni pokrytej rastrem do powierzchni całkowitej.
Resampling - jest to transformacja bitmapy polegająca na zmianie liczby jej pikseli. Np. moliwość zadania obrazowi o rozdzielczości 72ppi rozdzielczości 300ppi. Niestety resampling nie poprawia jakości obrazu. Dodaje jedynie nowe punkty (piksele), które mają za zadanie wizualne zbliżenie obrazu w większym rozmiarze do oryginału. Prace poligraficzne należy przygotowywać w rozdzielczości 300ppi bez stosowania resamlping’u.
RGB – jeden z modeli przestrzeni barw, opisywanej współrzędnymi RGB. Jego nazwa powstała ze złożenia pierwszych liter angielskich nazw barw: R – red (czerwonej), G – green (zielonej) i B – blue (niebieskiej), z których model ten się składa. Jest to model wynikający z właściwości odbiorczych ludzkiego oka, w którym wrażenie widzenia dowolnej barwy można wywołać przez zmieszanie w ustalonych proporcjach trzech wiązek światła o barwie czerwonej, zielonej i niebieskiej (zob. promieniowanie elektromagnetyczne). Model ten jest szeroko wykorzystywany w urządzeniach analizujących obraz (np. aparaty cyfrowe, skanery) oraz w urządzeniach wyświetlających obraz (np. telewizory, monitory komputerowe). Najczęściej stosowany jest 24-bitowy zapis kolorów, w którym każda z barw jest zapisana przy pomocy składowych, które przyjmują wartość z zakresu 0-255. W modelu RGB [0,0,0] oznacza kolor czarny, natomiast [255,255,255] to kolor biały. W poligrafii nie ma możliwościu druku w przestrzeni barwnej RGB, dlatego też wszystkie kolory RGB musząbyć przed drukiem (lub podczas druku już przez samą maszynę) zamienione na CMYK.
Rycowanie (nakrawanie) - nacinanie powierzchni folii samoprzylepnej, papieru samoprzylepnego itp., bez przecięcia na wylot podłoża. Rycowanie służy nadawaniu nalepkom odpowiednich kształtów. Innym zastosowaniem rycowania jest nacinanie kartonu lub tektury w zaprojektowanych miejscach zagięć, mających dać wyraźnie ostre krawędzie opakowań pudełkowych. Stosowane jest w tych miejscach, które nie będą wielokrotnie zginane podczas użytkowania.
Separacja - dzielenie oryginału barwnego (kompozytu) na poszczególne rozbarwienia odpowiadające barwom procesowym (cyan, magenta, yellow, black) lub innym (np. wykorzystanym kolorom dodatkowym).
Sitodruk - technika druku sitowego powszechnie stosowana do nanoszenia nadruków reklamowych na kalendarze ścienne, biurkowe, a czasami (zależnie od rodzaju okładki i technicznych możliwości wykonania tłoczenia) również na kalendarze książkowe. W sitodruku wykorzystywana jest prostokątna rama (drewniana lub aluminiowa) z napiętą na niej siatką wykonaną z nylonu, poliestru lub metalu. W siatce odwzorowywany jest szablon (utwardzona warstwa światłoczuła, nie przepuszczająca farby), który stanowi negatywowy obraz drukowanego wzoru. Elementem drukującym są nie zakryte oczka siatki sitodrukowej, które przepuszczają farbę. Podczas drukowania w maszynie płaskiej, farba rozprowadzana jest na całej powierzchni siatki i przesuwającym się po siatce raklem przeciskana jest przez wolne oczka siatki bezpośrednio na podłoże drukowe. W przypadku nadruku na przedmiocie okrągłym, podczas procesu druku rakla stoi w miejscu natomiast przesuwa się sito oraz obraca przedmiot drukowany.
Ze względów technologicznych (konieczność wykonania osobnej siatki dla każdego koloru występującego we wzorze oraz dla każdego formatu, w którym wzór ma być nadrukowany) jest to technika relatywnie droga przy wykonywaniu krótkich serii nadruków. Aby obniżyć koszty przygotowalni, warto łączyć zamówione przez klienta nakłady zbliżonych formatów kalendarzy i zamawiać nadruk u jednego wykonawcy, w jednej serii.
Spad drukarski - obszar druku, który wychodzi poza krawędź zasadniczej publikacji. Zachowanie w projekcie graficznym zalecanego marginesu na gwarantuje, że obszar druku będzie dochodził do samej krawędzi po przycięciu arkusza.
Spłaszczenie - w grafice komputerowej oznacza zespolenie ze sobą wielu warstw pracy do postaci rastrowej. Pojęcie używane przede wszystkim do prac w programach rastrowych (np. Adobe Photoshop) ale stosowane również w przypadku zmiany kilku/kilkunastu elementów pracy wektorowej w pojedynczą mapę bitową.
Światło - potoczne określenie każdego pustego miejsca pomiędzy elementami tekstowymi lub graficznymi na kolumnie publikacji poligraficznej lub innej podobnej, np. na stronie internetowej lub w prezentacji multimedialnej. Światła mogą być w pustych miejscach, ale także na jednolitych lub wzorzystych tłach. Światła są niezbędne, aby informacja tekstowo-graficzna prezentowała się w sposób estetyczny i funkcjonalny. Zbyt duże zagęszczenie wszelkich elementów na stronie powoduje, że światła nie ma, a więc publikacja „nie oddycha”. Odbiorca ma wrażenie nadmiernego ścisku, tłoku, a czasem nawet bałaganu, i to nawet w sytuacji usystematyzowanego ułożenia wszystkich elementów względem siebie. Odbiór przekazu jest utrudniony, ponieważ niedobór światła uniemożliwia szybkie rozróżnianie formalnych elementów budowy strony (np. rozróżnianie sąsiednich pionowych bloków tekstu). Natomiast stosowanie nadmiaru światła jest dozwolone w niemal wszystkich sytuacjach, a poprawność jego użycia jest uzależniona jedynie od koncepcji projektanta. Jedynym zastrzeżeniem jest tutaj światło wewnątrz akapitu tekstu, w którym zbyt duże odległości pomiędzy sąsiednimi wierszami tekstu są ewidentnym błędem projektowym rozpraszającym uwagę odbiorcy od zintegrowanego tematycznie bloku informacji.
Tekstura - teksturą nazywa się charakterystyczne dla danego materiału powtarzalne wzory na powierzchni przedmiotów, jak np. słoje drewna. W grafice komputerowej są to powtarzalne wzory graficzne stosowane do osiągnięcia określonego efektu (np. imitacji prążkowanej struktury barwnej sierści tygrysa).
TIFF (ang. Tagged Image File Format) - komputerowy format plików graficznych. Służy do zapisywania grafiki rastrowej. Został opracowany w 1986 przez grupę firm pod przewodnictwem Aldus Corporation do drukowania postscriptowego. W pracach nad nim uczestniczył też Microsoft i Hewlett-Packard. Pliki zapisane w tym formacie mają rozszerzenie ".tif" lub ".tiff". Format TIFF pozwala na zapisywanie obrazów stworzonych w trybie kreskowym, skali szarości oraz w wielu trybach koloru i wielu głębiach bitowych koloru. Przechowuje ścieżki i kanały alfa, profile koloru, komentarze tekstowe. TIFF umożliwia stosowanie kompresji bezstratnej typu LZW oraz CCITT Group 4. Używany jest obecnie w DTP jako jeden z podstawowych[potrzebne źródło] formatów w tej branży, grafice trójwymiarowej (pomocniczo), w obrazowaniu medycznym itd. Umożliwia także zapisywanie dokumentów wielostronicowych.
Tłoczenie - rodzaj uszlachetnienia druku. Jest to proces tworzenia w materiale tłoczonym (zwykle papier, często tworzywa sztuczne, skóra) trójwymiarowego wzoru (2,5 D) przez ściśnięcie matrycą/patrycą, zazwyczaj w celu uwypuklenia, nadrukowanego wcześniej wzoru (napis, logo, element zdobniczy).
Toner - naelektryzowany tusz używany w kopiarkach kserograficznych oraz w drukacj laserowych.
Trapping - gdy na styku dwóch różnych kolorów zachodzi niebezpieczeństwo niedokładnego ich spasowania podczas druku, jeden z nich można nieznacznie „powiększyć” na etapie przygotowania materiałów. Usuwa to problem niedokładności pasowania przy drukowaniu kolejnych separacji.
Uszlachetnianie - dziedzina poligrafii z pogranicza technik drukarskich i introligatorskich, zajmująca się metodami pokrywania podłoża drukowego różnorodnymi substancjami lub materiałami. Uszlachetnianie druku można stosować zarówno wobec miejsc zadrukowanych, jak i niepokrytych farbą drukową. Zazwyczaj uszlachetnienia dokonuje się na zadrukowanych już arkuszach, ale jeszcze przed procesami introligatorskimi. Przykładami uszlachetniania jest lakierowanie, laminowanie, czy tłoczenie.
Użytek - jedna kopia pracy przygotowanej do druku (lub jej fragment mieszczący się na arkuszu). W przypadku pracy lub jej fragmentu - kilkakrotnie mniejszych od stosowanego arkusza drukarskiego, należy przygotować kilka użytków, czyli na jednym arkuszu będzie drukowane od razu kilka kopii. Np. ulotka formatu A5 drukowana na maszynie A3 wymaga przygotowania pracy w 4 użytkach na arkuszu.
Wektoryzacja - proces polegający na zmianie grafiki rastrowej na grafikę wektorową. Zmiany można dokonać „ręcznie” (tzw. wektoryzacja ekranowa, polegająca na „obrysowywaniu” rysunku rastrowego na ekranie monitora), lub automatycznie (tzw. tasowanie). W procesie wektoryzacji automatycznej rastry opisujące daną bitmapę zostają zgrupowane w większe obiekty wektorowe na zasadzie podobieństwa koloru. Wektoryzację rastra stosuje się najczęściej w celu uzyskania elementu graficznego, który będzie w pełni skalowalny.
Wydruk - odbitka uzyskana na komputerowym urządzeniu wyjściowym typu drukarka lub ploter, lub też pochodząca z faksu. Odbitki uzyskane różnymi metodami druku dzieli się na:
· wydruki - z drukarki, faksu, plotera
· druki - z maszyny drukarskiej
· maszynopisy - z maszyny do pisania
Wykrojnik (sztanca) - urządzenie do wyciskania w skórze bądź w innym materiale przeznaczonym do na okładkę linii, ornamentów itp.
Wzornik barw - zestaw próbek służący identyfikacji barwy oraz jej kodu. Wzorniki barw są używane w różnych branżach. Często mają one zasięg wewnątrzbranżowy lub nawet lokalny (np. wzorniki konkretnego producenta, stosowane tylko przez niego). Wzorniki barw używa się wszędzie tam, gdzie istnieje potrzeba precyzyjnego określania barwy przy wzajemnym komunikowaniu się lub potrzebie kontroli zgodności danej barwy z barwą wzorcową. Do powszechnie uznanych należą drukowane farbą wzorniki barw: PANTONE, HKS oraz CMYK. Poniżej przykładowy wzornik barw PANTONE:
Zarządzanie kolorem (ang. Color Management System) - standard systemowy, który umożliwia wierne odwzorowanie kolorystyczne danego produktu (reprodukcja kolorów). CMS pozwala na utworzenie dokładnie takich samych profili kolorystycznych na wszystkich urządzeniach, które biorą udział w procesie prepress i press (dtp).
Większość terminów zostało opracowanych przy pomocy strony internetowej wikipedia.org oraz publikacji Słownik wydawcy (oprac. przez B. Kalisz).